"मी शाळा बोलतेय" – एकपात्री नाटक

 

"मी शाळा बोलतेय" – एकपात्री नाटक

पात्र: शाळा
स्थळ: पडझड झालेली जिल्हा परिषद शाळा

---

(मंचावर मंद प्रकाश. एक कोपऱ्यातून आवाज येतो, जणू ती शाळा जिवंत आहे आणि स्वतःचं दु:ख मांडत आहे. स्वर हळूहळू भावनिक होत जातो.)

शाळा:
मी बोलतेय…
मी – जी तुम्हाला घडवलं, तुमचं भविष्य उभं केलं,
जी प्रत्येक वेळी तुमच्यासाठी उभी राहिली.
हो, मीच – तुमची जिल्हा परिषद शाळा.
आज तुम्ही विसरलात मला…
पण मी तुम्हाला कसं विसरू?
मी अजूनही आठवते,
त्या लहानशा पावलांचा धावपळीतला गोंगाट.
त्या पहिल्या वहिल्या पाटीवर लिहिलेली ओळ,
"आईचा पाढा, पाण्याचा दुष्काळ."

(थोडं थांबते. आवाज कापायला लागतो.)

कधी पावसात भिजत,
तर कधी उन्हाच्या झळा सहन करत,
तुम्ही माझ्या अंगणात खेळला होता.
मी किती आनंदाने त्याला पाहिलं होतं.
गुरुजींचा फळ्यावर लिहिणारा तो खडू,
तो उंचावलेला हात –
"गुरुजी, मला उत्तर येतंय!"
सगळं अजून आठवतं मला...
पण आता…
माझ्या दारावर कुलूप आहे.
माझ्या भिंतींना कपाळावरच्या आठ्यांसारख्या भेगा आहेत,
आणि माझ्या पटांगणात… गवत वाढलंय.

(स्वर अधिक कातर होतो, जणू अश्रू वाहतायत.)

तुम्ही मला का विसरलात?
मी इतकीही वाईट होती का?
मी फक्त तुम्हाला अक्षरंच शिकवली नाहीत,
संस्कारही दिले.
तुमचं नातं गावाशी जोडलं,
मातीतल्या मुळांशी बांधलं.
आणि आता?
आता तुमच्या मुलांसाठी तुम्ही खाजगी शाळा शोधताय.
त्यांच्या बूट-चमकदार युनिफॉर्मसाठी पैसे मोजताय,
पण त्या शाळा त्यांना आयुष्य शिकवतील का?
त्यांना मातीचा वास, उन्हाचा संघर्ष, पावसाचं पाणी कळेल का?

(स्वर थरथरतो. आवाज अंधारात गुंजतो.)

मी विचारते आहे –
नेत्यांनी मला दुर्लक्ष केलं,
प्रशासनाने मला बजेट देणं बंद केलं,
पण तुम्ही? तुम्ही का पाठ फिरवली?
तुमचं बालपण कधीच विसरलात का?
तुम्ही वाढलात, मोठे झालात,
पण तुमच्या मुलांना तुम्ही माझ्या सावलीत का वाढवलं नाही?

(आवाज अधिक भावनांनी भरतो.)

तुमचं लक्ष आहे का,
मी तुटत आहे,
फक्त विटा-भिंती नाही…
मी आतून, माझ्या आत्म्याने तुटत आहे.
माझ्या मुलांपासून… माझ्या स्वप्नांपासून…
माझ्या ओस पडलेल्या वर्गातून
मी अजूनही तुम्हाला हाक मारतेय.

(स्वर थोडा तेजस्वी होतो, जणू आशा जागी होते.)

तुम्ही अजूनही मला वाचवू शकता!
माझ्या भिंतींना रंग देण्याआधी,
माझ्या वर्गांना पुन्हा मुलांनी भरा.
माझ्या पटांगणात पुन्हा हसरा गोंगाट ऐकू येऊ द्या.
माझ्या फळ्यावर पुन्हा शब्द उमटू देत.
माझ्या खिडक्या फुटलेल्या असल्या,
तरी त्या तुमच्यासाठी उघड्याच आहेत!

(आता स्वर ठाम आणि आशावादी होतो.)

मी शाळा आहे.
मी संस्कार आहे, ज्ञान आहे,
तुमचं भविष्य आहे.
मी फक्त मागतेय…
थोडं तुमचं प्रेम, थोडं तुमचं लक्ष.
माझ्या दारावर परत या!
माझी घंटा पुन्हा वाजवा!
आणि मला पुन्हा जिवंत करा.

(प्रकाश मंद होत जातो. एका जुन्या घंटेचा आवाज गुंजतो, जणू ती पुन्हा नव्या स्वप्नांसाठी वाजते आहे.)